توسط
عارف محمدیدر
جشنواره دوسالانه فرهنگی و هنری تیرگان امسال نیز همچون دوره‌های گذشته در بخش سینما آثاری ازفیلمسازان ایرانی را به نمایش می‌گذارد. سینما که هنر هفتم لقب داده شده بی‌شک یکی از مهمترین ابزارهای چند بعدی‌ست که می‌تواند انواع فیلم‌های سرگرم کننده، اندیشمند و یا جریان‌ساز را در زمینه‌های مختلف تولید کند. صنعت فیلمسازی هالیوود در غرب و بالیوود در شرق با وقوف به تاثیر عمیق این رسانه بر توده مردم علاوه بر سود اقتصادی کلان حاصل از پخش تولیداتشان، در ابعاد سیاسی و فرهنگی نیاز اهداف خاص خود را تامین می‌کنند.
ظاهرا مردان سیاست در ایران از همان دوران آغازین فعالیت سینما در ایران به اهمیت این سوغاتی غرب از سوی مظفرالدین شاه قاجار آگاه شده بودند. در دیالوگی از فیلم ناصرالدین شاه آکتور سینما [محسن مخملباف]، امیر کبیر خطاب به ناصرالدین شاه می‌گوید: «اگر نیت یک ساله دارید ، گندم بکارید، اگر نیت ده ساله دارید، درخت بکارید، اگر نیت صد ساله دارید، آدم تربیت کنید، سینماتوگراف، آدم تربیت می‌کند.»
اما سینمای ایران اگر چه اولین اثر خود را با فیلم صامت آبی و رابی ساخته آوانس اوگانیانس از ارامنه مهاجر و تحصیل‌کرده مسکو در تاریخ سینما به ثبت رساند اما عمده آثار مطرح و به خصوص اولین فیلم ناطق ایران «دختر لر -۱۳۱۲» توسط عبدالحسین سپنتا در هندوستان تولید شد. سپنتا که عاشق ادبیات کهن ایران و مردی میهن‌پرست بود به تشویق علی‌اصغر حکمت، وزیر معارف آن دوران فیلم‌هایی با مایه‌های ملی، ادبی و تاریخی چون فردوسی، شیرین و فرهاد ، لیلی و مجنون را در هندوستان ساخت و در ایران به نمایش گذاشت. با این توضیح می‌توان گفت که آغاز سینمای ایران به نوعی در غربت شکل گرفت. بعدها و با پیشرفت سینما در ایران، تولیدات مشترک با کشورهای غربی و شرقی باعث شد تا هنرمندان ایرانی فیلمسازی درغربت را هم تجربه کنند و سال‌ها بعد هم فیلمسازانی که در غرب تحصیل‌کرده و یا تجربه کار در سینمای غرب را داشتند، آموخته‌هایشان را با خود به وطن آوردند تا در سینمای میهنی خود به کار ببرند و هم اینها خود یکی از پایه‌های مهم موج نو سینما شدند. سینماگران نامداری چون داریوش مهرجویی، پرویز کیمیاوی، فرخ غفاری، هوشنگ کاووسی، هژیر داریوش، سهراب شهید ثالث، فریدون گله، فریدون رهنما، بهمن فرمان‌آرا و کامران شیردل تعدادی از این تحصیل‌کردگان سینمای غرب هستند.
پس از انقلاب اسلامی در ایران سینمای ایران فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرد و سیاست‌گذاری‌های دولت جدید باعث شد تعداد زیادی از هنرمندان به خصوص هنرپیشگان زن و مرد در همان سال‌های اولیه جلای وطن کنند. تعدادی از آنان با گذشت سال‌ها و تغییرات به وجود آمده در فضای سیاسی توانستند به ایران بازگردند و عده‌ای تا با امروز همچنان در غربت به سر می‌برند . اما جدای از ستارگان سینمای قبل از انقلاب، سینماگرانی از نسل جدیدتر هم با وجود شهرتی که در سینمای پس از انقلاب به دست آوردند به دلیل برخی بی مهری‌ها و یا مخالفت‌ها با فضای موجود، خواسته و ناخواسته و در اوج شهرت تصمیم به مهاجرت گرفتند. نام‌هایی چون امیر نادری، محسن و سمیرا مخملباف، بهمن قبادی، سوسن تسلیمی، گلشیفته فراهانی و بسیاری دیگر که هر کدام به دلایلی در حال حاضر به فعالیت‌های هنری در کشورهای دیگر مشغول هستند. در این میان سینماگرانی هم هستند که به واسطه جوایز معتبری که در جشنواره‌های جهانی کسب کردند مورد توجه تهیه کنندگان غربی قرار گرفتند تا با سرمایه آن‌ها فیلم خود را بسازند. عباس کیارستمی و اصغر فرهادی دو نمونه شاخص از فیلمسازانی هستند که در ایران ماندند و فقط برای ساخت فیلمشان سفر کردند.
و حالا پس از چند دهه، جشنواره فرهنگی و هنری تیرگان در هاربر فرانت سنتر تورنتو نیز برای پنجمین بار میزبان سینمای ایران درغربت است که به نوعی می‌توان «سینمای وطن در غربت» نامید.
بخش سینمای تیرگان از اولین دور برگزاری جشنواره تا به حال علیرغم تمامی مشکلات و موانعی که بر سر راه خود داشته، توانسته است میزبان سینماگران مطرحی چون بهمن فرمان‌آرا، کامبوزیا پرتوی، همایون ارشادی، شیرین نشاط و جعفر والی باشد. اگرچه برخی از هنرمندان دعوت شده به دلیل مشکلات اخذ ویزا و یا مشغله کاری نتوانستند در جشنواره حضور پیدا کنند اما آثارشان به روی پرده رفت و با استقبال تماشاگران رو برو شد. فیلم‌هایی چون ناخداخورشید [ناصر تقوایی]، آوازهای سکوت [خسرو سینایی]، خون بازی [رخشان بنی اعتماد]، و چهارشنبه سوری [اصغر فرهادی] از آثاری بودند که علیرغم عدم حضور کارگردانانشان با استقبال مردم در سالن‌های نمایش روبرو شدند.
موضوع امسال جشنواره تیرگان «وطن» است و به همین منظور بخش سینمای جشنواره نیز سعی کرده تا علاوه بر آثار وطنی در حد امکان، از هنرمندانی هم که به هر دلیلی تجربه کار دور از وطن را داشتند دعوت کند. پیمان معادی، مانیا اکبری و بهمن مقصودلو هنرمندانی هستند که تا چندماه مانده به برگزاری جشنواره آمادگی خود را برای شرکت در فستیوال اعلام کردند. سینمای مستند نیز از بخش‌هایی‌ست که برای اولین بار به صورت جدی تری در سینمای تیرگان به آن پرداخته خواهد شد. یکی از این مستندها فیلم «عباس کیارستمی، یک گزارش» ساخته بهمن مقصودلو، کارگردان، تهیه کننده و کارشناس سینما ست که با دستمایه قرار دادن اولین اثر بلند سینمایی این سینماگر به نام «گزارش» با بازی شهره آغداشلو به بررسی اهمیت کارهای کیارستمی در سینمای جهان پرداخته و با قراردان گفتگوی با این فیلمساز در کنار هنرمندان و منتقدان ایرانی و خارجی و نگاهشان به آثار او دریچه دیگری را برای آشنایی با این فیلمساز مطرح ایرانی در سینمای دنیا می‌گشاید.
سینمای تیرگان همواره سعی کرده تا با تکیه بر ارزش‌ها و تجربیات سینماگران نسل قدیمی‌تر و نمایش آثار مطرح ایشان، فضایی را نیز برای دیده شدن آثار خوب سینماگران نسل‌های جوان‌تر باز کند تا از این طریق ایرانیان مقیم کانادا و غیر ایرانی‌های علاقمند به سینمای ایران فرصتی بیابند تا از دریچه دوربین سینماگران با فرهنگ و مسائل اجتماعی موجود در جامعه ما بیشتر آشنا شوند.
در بخش فیلم کوتاه نیز امسال چند فیلم از جهت حمایت از کارگردانان جوان ایرانی مهاجر، قبل از چند فیلم بلند به نمایش در خواهد آمد و طبق برنامه‌ریزی‌ها، تیرگان در جشنواره دو سالانه آینده بخش مسابقه فیلم کوتاه را نیز در کنار عکاسی وداستان نویسی اضافه خواهد کرد.
امیدوارم که با همیاری و همدلی هموطنان جشنواره تیرگان و دیگر جشنواره‌های فرهنگی و هنری که در هرکجای دنیا در پی اعتلای فرهنگ و هنر غنی و با قدمت کشورمان هستند بتوانند هر بار پربارتر از قبل به فعالیت‌های مستمر خود ادامه دهند.
مشترک شوید
